Prof. Dr. Ertuğrul Akşahin, Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMASI

Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) dizde stabiliteyi sağlayan en önemli anatomik yapılardan biridir. Ön çapraz bağ genel olarak dizin ön arka planda ve rotasyonel planda stabilitesini sağlar. Özellikle aktivitesi yüksek olan kişilerde ÖÇB yokluğu ciddi bir handikap oluşturur. ÖÇB yokluğunda hastalarımız sıklıkla dizde boşalma, dönme, kilitleme ataklarından bahsederler ve bütün bu dönme ve boşalma atakları sırasında menisküslerde , kıkırdaklarda harabiyet oluşabilir. Dolayısıyla ön çapraz bağ yaralanmalarının uygun şekilde tedavi edilmesi dizin orta ve uzun vadede sağlığı açısından ve oluşabilecek problemlerin engellenmesi açısından oldukça önemlidir Genç hasta grubunda ön çapraz bağ yokluğu çok tolere edilebilecek bir şey değildir. Dolayısıyla sıklıkla cerrahi ile tedavi edilir. İleri yaş hasta grubunda konservatif  tedavi  dediğimiz bir takım diz çevresi kasları kuvvetlendirme yöntemleriyle ön çapraz bağ yoklugunu tolere edebilir. Ancak özellikle genç ve  aktif hasta grubunda ÖÇB yaralanmalarının tedavisi ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ile sağlanır. Rekonstruksiyon adını verdiğimiz işlem diz çevresinden alınan  ya da kadavranan temin edilen bir greftin kullanılarak Ön Çapraz Bağ yapımı işlemidir.

Çok farklı Ön çapraz bağ cerrahi tipleri vardır. Ama temel olarak ayırımlardan biri kullanılan greftir. En sık kullanılan greftlerden biri hamstring tendonu dediğimiz bir greft tipidir. Hamstring tendonları bacağın arkasından gelip dizin iç kısmında yapışan tendonlardır. Bu tendonlar ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu için kullanılabilir. Yine pateller tendon grefti kullanılabilir . Bu da sık kullanılan yöntemlerden biridir.Kuadriseps tendonu kullanılabilir ya da kadavradan elde edilen greftlerle ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu dediğimiz ön çapraz bağ cerrahisi yapılabilir. Diğer bir cerrahi teknik farklılık da tek band ya da çift band uygulamalardır.  Ön çapraz bağ tek demet olarak rekonsükte edilebilir yada çift demet olarak rekonstrüksiyon edilebilir. Farklı cerrahi ekoller farklı yöntemler kullanılabilir. Burada net bir ayrımdan bahsetmek mümkün değil ama genel olarak aktivitesi yüksek, profesyonel sporcularda, hala profosyonel spora devam eden kişilerde çift ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu yapmakta, hastanın özellikle rotasyonel problemlerini de engellemek açısından fayda vardır. Amatör sporcular da ya da sporcu olmayan kişilerde tek bağ rekonstrüksiyonu daha iyi  ve sık kullanılan bir alternatif gibi görülüyor. Tabii farklı görüşler de bu konuda duymak, görmek, okumak mümkün. Ön çapraz bağ cerrahisinde diğer bir ayrım kullanılan implant tipidir. Temel olarak bir ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ameliyatı yapılacaksa kuvvetli bir bağ, kuvvetli bir şekilde tespit edilmeli ve böylece dizin öne arka ve rotasyonel olarak instabilitesi problemini yani dengesizlini çözmeliyiz.

Hangi yöntem kullanırsak kullanalım bu hastaların spora dönüşlerinde normal hayata dönüşlerinde bir zamana ihtiyacımız vardır. Çünkü kullandığımız tendonun kemikle bir entegresyon süresi vardır. Biz o zamanı nasıl belirliyoruz? Bu zamanı hastaların rehabilitasyon süreci sonucunda yaptığı bir takım testlerle belirliyoruz. Bu testler sonucunda profesyonel sporcuların spor hayatına dönmesine izin veriyoruz.

Ön çapraz bağ yaralanması ile ilgili üzerinde durulması gereken şeylerden biri de Ön Çapraz Bağ yaralanmalarının engellenmesi. Son dönemde özellikle FIFA nın üzerinde durduğu bir takım egzersiz, teknikleri var. FIFA 11 plus olarak özellikle FIFA nın web sayfasında da izlenebilir. Bu egzersiz yöntemleri ile de ön çapraz bağ yaralanmalarının engellene bildiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Gerek yaralanma öncesinde gerek yaralanma sonrasında bu egzersizlerin günlük hayatta sporcu hayatına katılmasında fayda var.